کربن سیاه یا دوده ناشی‌از احتراق دیزل، سهم بالایی در میزان ذرات معلق تهران دارند اما با وجود سهم جِرمی اندک، تقریبا آثار سوءسلامت شامل سرطان ریه یا حمله‌های قلبی ناشی‌از همین ذرات معلق هستند. در این میان سهم اتوبوس‌های فرسوده خطوط اتوبوسرانی در آلوده کردن هوا و تولید دوده، بسیار زیاد است به‌طوری‌که اتوبوس‌های دیزلی درون‌شهری سهم بیش‌از ۵۰درصدی در تولید ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون دارند. در ادامه به بررسی بیشتر این موضوع می‌پردازیم.
دوده ناشی‌از احتراق دیزل، به شدت سرطان زا است
بسیاری از کارشناسان معتقدند توسعه حمل‌ونقل عمومی راهکار نجات پایتخت از روزهای آلوده است و به همین دلیل شهرداری تهران قصد تجهیز ناوگان اتوبوسرانی پایتخت با۲۰۰۰ اتوبوس کارکرده را دارد که ۶۵۰ اتوبوس با استاندارد یورو ۵ با عمر سه سال و ۳۵۰ دستگاه هم با استاندارد یورو۴ و عمر بالای ۱۵سال هستند. البته در این رابطه، سازمان حفاظت محیط‌زیست اعلام کرده است با اتوبوس‌های یورو ۵ مشکلی ندارد، اما با اتوبوس‌های یورو ۴ با سن بالای ۱۰سال به شدت مخالف است چراکه این اتوبوس‌ها را آلاینده و غیراستاندارد می‌داند.
به‌گفته داریوش گل‌علیزاده، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست در حالی که تولید خودروهایی با استاندارد یورو۴ از سال ۲۰۰۸ در اروپا متوقف شده است اما می‌خواهند خودروهایی با استاندارد یورو۴ و بالای ۱۵سال را وارد کنند درحالی که فیلتر جاذب دوده هم به صورت کارخانه‌ای روی آنها نصب نشده است. شهرداری می‌خواهد این خودروهای از رده خارج را وارد و بیش‌از ۸ میلیارد تومان هم برای نصب فیلتر جاذب دوده هزینه کند. به اعتقاد وی، این کار مشکلی از آلودگی هوای تهران حل نمی‌کند.
در این باره الهه پهلوان، کارشناس ارشد برنامه‌ریزی محیط‌زیست و عضو بنیاد حفاظت از محیط‌زیست و حیات‌وحش ایران گفت: «درحال‌حاضر میزان انتشار آلاینده‌های هوا بر اثر تردد منابع متحرک در شهر تهران به حدی است که حتما باید به سمت توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی پاک برویم، نه اینکه با وجود مشکلات متعددی که در سال‌های گذشته بر اثر تشدید آلودگی هوا با آن مواجه بوده‌ایم، هنوز هم بر سر واردات اتوبوس‌هایی چانه‌زنی کنیم که آلایندگی بالایی دارند و ورود آنها به ناوگان حمل‌ونقل عمومی پایتخت می‌تواند باعث تشدید آلودگی هوای تهران شود.»
وی توضیح داد: «کربن‌سیاه یا دوده ناشی از احتراق دیزل، سهم بالایی در ذرات معلق تهران داشتند. سازمان بهداشت جهانی دوددیزل را جزو ترکیبات گروه اول سرطان‌زا یا اصطلاحا سرطان‌زای قطعی قرار داده است. اگر مسئولان در برابر این موضوع کوتاه بیایند، هزینه این کار را باید وزارت بهداشت با تامین داروهای سرطانی پرداخت کند!»
الهه پهلوان ادامه داد: «بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد وقتی سن یک اتوبوس از ۱۰سال بیشتر می‌شود، عملا عمر مفید آن به پایان رسیده و نصب فیلتر جاذب دوده یا اورهال چنین اتوبوسی، تاثیر زیادی بر کاهش آلایندگی آن ندارد.»
عذرخواهی از مردم به خاطر معطلی ۳۰دقیقه‌ای در ایستگاه‌های اتوبوس
دو روز قبل، مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی شهر تهران نیز با بیان اینکه بیش‌از ۱۰سال است که ناوگان اتوبوسرانی نوسازی نشده و مردم از وضعیت فرسوده ناوگان گلایه‌مند هستند که به جاست و من چیزی جز شرمندگی ندارم، ادامه داد: «تلاش‌های زیادی انجام‌شده تا بتوانیم عقب‌ماندگی ۱۰سال گذشته را جبران کنیم و حتی بیش‌از ۴۰درصد بودجه شهرداری در سال جاری به حوزه حمل‌ونقل اختصاص داده یافته که بخشی از این بودجه متعلق به اتوبوسرانی است. علاوه‌بر اینکه تولیدکنندگان داخلی هم توان تولید این حجم اتوبوس را ندارند.»
وی با بیان اینکه تهران بنا به روایتی ۹هزار و در بررسی دیگر به ۱۱هزار اتوبوس نیاز دارد، افزود: «موفق شدیم در دوره مدیریت شهری جدید نسبت به دوره مدیریت قبلی که رها شده بود، ۳۸۵ اتوبوس و مینی‌بوس وارد ناوگان کنیم.»
مدیرعامل اتوبوسرانی تهران با بیان اینکه تا کنون خرید ۳۰۰۰ اتوبوس و مینی‌بوس به طور رسمی منعقد شده است، گفت: «این قراردادها در تاریخ مدیریت شهری بی‌سابقه است. امسال بخشی از عقب‌ماندگی و ترک‌فعل‌های مدیران قبلی را جبران خواهیم کرد.»
وی در خصوص واردات اتوبوس نیز تصریح کرد: «با هیچ شرکتی برای واردات اتوبوس به نتیجه نرسیدیم اما درحال مذاکرات هستیم.»
علیزاده درخصوص سرانجام اتوبوس‌هایی که قرار بود وزارت کشور به شهرداری تهران بدهد، ادامه داد: «این ۳۰۰۰ اتوبوسی که عنوان کردم منهای اتوبوس‌های وزارت کشور است. اگر اتوبوس‌های وزارت کشور هم اضافه شوند تعداد اتوبوس‌های نو به ۳۹۰۰ اتوبوس می‌رسد.»
وی درخصوص کمبود اتوبوس در تهران نیز افزود: «از مردم عذرخواهی می‌کنم که گاه ۳۰ دقیقه در ایستگاه‌ها معطلند؛ اما تعداد اتوبوس‌ها پایین است که سرفاصله‌ها زیاد می‌شود و ما در سامانه ۴ اتوبوسرانی، به قدری کمبود داشتیم که ۳۲ اتوبوس نو را بدون پلاک‌گذاری وارد ناوگان کردیم.»
مدیرعامل اتوبوسرانی تهران درخصوص واردات اتوبوس نیز گفت: «اگر قرار باشد اتوبوس وارد کنیم حتما زیر ۵ سال بوده و در مصوبه هیات وزیران هم به استاندارد یورو۵ تاکید شده است. البته سازمان استاندارد هم نکاتی را براساس استانداردهای اروپایی می‌گوید؛ اما اگر بخواهیم به آن عمل کنیم در زمان آقای قالیباف هم نباید اتوبوس‌های تندرو وارد می‌شد.»
علیزاده افزود: «واقعیت این است کل آلودگی این اتوبوس‌ها به ۴درصد هم نمی‌رسد.»
